Jak cennym tworem są ludzkie zęby nikogo specjalnie nie trzeba przekonywać. Co prawda mają bardzo mocną strukturę, ale o tym jak długo będą dobrze pełniły swoją rolę, w dużej mierze decyduje sposób dbania o nie.
Uklad zebow u czlowieka
Zęby pełnią wiele ważnych funkcji. Najważniejszą z nich jest udział w procesie trawienia – zęby odgryzają i rozdrabniają pokarm.
Mają też ogromny wpływ na wymowę, a widoczną ich zaletą jest piękny uśmiech. Żeby jednak rzeczywiście można było nim olśniewać, trzeba odpowiednio zadbać o uzębienie poprzez kilka prostych codziennych nawyków połączonych z regularnymi wizytami w gabinecie stomatologicznym.
Tylko odpowiednia pielęgnacja jamy ustnej daje gwarancję na zdrowy i służący przez wiele lat prawidłowy uklad zebow u czlowieka.
Ile zębów ma człowiek?
Dorosły człowiek przy pełnym uzębieniu ma 32 zęby stałe: 8 siekaczy, 4 kły, 8 zębów przedtrzonowych i 12 trzonowych. Jest ich po 16 w żuchwie i w szczęce.
Uzębienie u dzieci
Dzieci mają 20 zębów, po 10 na dole i na górze. Są to tak zwane zęby mleczne, które stopniowo od około 6. roku życia zaczynają wymieniać się na zęby stałe. Zdrowe i dobrze ukształtowane mleczaki mają duży wpływ na prawidłowe formowanie się zgryzu, na proces żucia oraz na rozwój mowy i odpowiednie kształtowanie się uzębienia stałego.
Zęby mądrości
W uzębieniu stałym może brakować ostatnich zębów, tak zwanych zębów mądrości. Są to 4 zęby na końcu łuku zębowego po dwa w żuchwie i w szczęce. Dzieje się tak na skutek nieodpowiedniego wykształcenia się ich lub częściej z powodu usunięcia. Ponieważ pojawiają się one w późnym wieku między 16. a 19. rokiem życia zdarza się, że w jamie ustnej brakuje miejsca dla tych zębów zwanych zwyczajowo trzecimi zębami trzonowymi człowieka. Może to prowadzić do ich nieprawidłowego rozwoju, skrzywienia lub tak zwanego wklinowania. Z powodu tych komplikacji sprawiających dodatkowe dolegliwości często zęby mądrości są usuwane. Lepiej zdecydować o tym jeszcze przed ukończeniem 20. roku życia zanim bardziej wykształcą się ich korzenie.
W takim przypadku stan uzębienia wynosi 28. I wbrew pozorom, pozbawiając się tych tworów, wcale nie ubywa nikomu w związku z tym mądrości.
Rodzaje zębów
Zęby ze względu na ich funkcje i budowę dzielą się (w kolejności ich rozlokowania od przodu środka jamy ustnej) na:
siekacze (1,2) – służące do odgryzania kęsów;
kły (3) do chwytania, przytrzymywania i rozrywania pokarmu;
przedtrzonowce (4, 5) i trzonowce (6, 7, 8), którymi jedzenie jest miażdżone, rozcierane i przeżuwane oraz równocześnie mieszane ze śliną, co stanowi wstępny etap procesu trawienia.
Zgryz
Wymienione powyżej ilość i rodzaj tworów zębowych stanowią uklad zebow u czlowieka, który tworzy tak zwany zgryz.
Układ ten jest niesłychanie ważny nie tylko dla małych dzieci, u których kształtuje się mowa, ale również ma ogromne znaczenie dla dorosłych. Od zgryzu zależy między innymi wygląd twarzy, a nawet mimika, ponieważ prawidłowo ukształtowany zgryz wpływa na pracę stawów biorących udział w żuciu pokarmów. Prawidłowy zgryz warunkuje między innymi właściwe ścieranie się powierzchni zębów.
Zęby – budowa
W anatomicznym ujęciu ząb składa się z 3 części:
– korony,
– szyjki,
– korzenia.
Korona jest pokryta szkliwem, a ponieważ wystaje ponad powierzchnią dziąsła, jest widoczna. Poniżej na linii dziąsła znajduje się szyjka łącząca w tym miejscu koronę z korzeniem zęba, który z kolei pokryty jest cementem.
Szyjka stanowi najczęściej miejsce przewężenia zęba i otacza ją przyczep nabłonkowy łączący szkliwo z dziąsłem. Z wiekiem ulega on obniżeniu powodując odsłanianie szyjki i korzeni zęba, czyniąc je bardziej wrażliwymi na działanie różnych substancji i pokarmów oraz ciepła i zimna co może wpływać na dyskomfort oraz prowadzić do jego uszkodzeń, a nawet bólu.
Korona zęba
To część wystająca ponad dziąsło, po której wyraźnie widać kształt tych tworów jamy ustnej różniących się między sobą powierzchnią i formą w poszczególnych grupach, a tworzących w całości uklad zebow u czlowieka.
Korona zęba jest pokryta szkliwem, które jest niezwykle wytrzymałą i najtwardszą tkanką w organizmie człowieka. Nieco słabszą strukturę ma szkliwo pierwszych zębów u dziecka, natomiast wtórne zęby u dorosłych z racji długości okresu ich wykształcania mają więcej czasu na właściwą mineralizację i dlatego są twarde jak skała. Niestety nie są tkanką odnawialną, dlatego tym bardziej ważna jest ich właściwa pielęgnacja i dbałość o zęby.
To od korony i jej szkliwa zależy barwa zęba, która może być od niebieskawobiałej (jak przy zębach mlecznych u dzieci), aż po ciemne odcienie żółtawobiałe u dorosłych. Z wiekiem te odcienie zazwyczaj jeszcze bardziej ciemnieją.
Szyjka
Łączy koronę z korzeniem, a więc także jest miejscem styku szkliwa z cementem. I tu różnie się to kształtuje, bo te dwa pokrycia mogą do siebie dochodzić lub nie ma między nimi styku i wtedy część szyjki jest nieosłonięta.
Korzeń
Dzięki niemu zęby są mocno osadzone w zębodole tworząc w całości stabilny uklad zebow u czlowieka.
Pokryty jest cementem i może w zależności od rodzaju i grupy zęba mieć pojedynczy korzeń lub rozgałęziać się na 2-3 kanały boczne.
Pokryciem korzenia jest cement, który jest cieńszy i słabszy od szkliwa, a jego struktura przypomina kość.
Wnętrze zęba
Wewnątrz zęba pod warstwą cementu i szkliwa znajduje się zębina, która jest tkanką słabszą od szkliwa, a utworzoną z komórek należących do miazgi.
Miazga jest unerwioną i ukrwioną częścią zęba stanowiącą jego wrażliwe jądro odpowiedzialne za odżywianie, mineralizację, regenerację i naprawę. Leży najgłębiej i przebiega zarówno przez koronę, szyjkę oraz przez korzeń i jego kanały. Dzięki funkcji czuciowej odbiera bodźce bólowe sygnalizujące zagrożenie dla zęba. Jej tolerancja na temperatury wynosi 25-42 stopnie Celsjusza.
Jak widać ząb pomimo niepozornego wyglądu ma swoją złożoną budowę i strukturę oraz pełni bardzo potrzebne i odpowiedzialne funkcje w życiu człowieka.
Podobnie jak każdy organ podlega działaniom i czynnikom, które mogą wpływać na niego negatywnie, dlatego należy odpowiednio dbać o prawidłowy stan swojego uzębienia i jamy ustnej.
